In 1974 kwam er een nieuwe uitgave van de brieven van Samuël Rutherford op de markt. Ds. J. van der Haar schreef er lovend over. Een kleine halve eeuw later werden de brieven opnieuw vertaald, nu met een inleiding van ds. J.A. Kloosterman. Waarom hechten we zoveel waarde aan deze brieven? 

Waarde

Ds. J. van der Haar werd geraakt door de brieven van Samuël Rutherford. Hij schreef erover in het Gereformeerd Weekblad. ‘Er-zijn brieven èn brieven. Miljarden zijn er de eeuwen door verzonden. Naar ik vrees heeft het merendeel van die brieven geen bijzondere waarde of betekenis voor het nageslacht. Een enkele keer ontvangen we een brief die waardevol is en blijft; ja, waardig om door anderen gelezen en overdacht te worden.

Dat zijn zulke brieven, die de geur en reuk van de Ander in ons leven aan zich dragen. Het zijn brieven, niet geschreven onder de aandrift van eigen vlees en bloed, maar onder de leiding van ’s Heeren Geest. In tijden van geestelijke dorheid en doodsheid kan het zo verkwikken, zich aan zulke brieven te mogen laven, die ontstonden uit de nabije gemeenschap en geloofsoefening van/met een verzoend God in Christus. Het is daarom een reden tot vreugde, dat enkele bundels brieven opnieuw het licht zagen, waarvan de dikste en oudste tevens de uitnemendste is. Ik bedoel de brieven van de godvruchtige, hooggeleerde Dr. Samuel Rutherford.’ Een paar eeuwen geleden, in 1674, kwam er een eerste vertaling van meer dan 300 brieven van Rutherford in Nederland op de markt, dankzij Jacobus Koelman. 

Inhoud

Van der Haar schrijft erover: ‘Het is niet nu pas voor het eerst, dat ik met deze brieven in aanraking kom. Al jaren geleden las ik er met veel genoegen in. Maar wel is het n.a.v. deze uitgave, dat ik me ging bezinnen op de vraag: waarom spreken deze brieven ons ook nu nog zo aan? In ’t kort en zonder volledig te willen zijn, noem ik enkele kenmerkende eigenschappen.

Levensecht

Allereerst: deze brieven zijn zo levensecht, zo menselijk oprecht. Of men nu de jeugdige prediker van Anwoth — uit de jaren 1624 — ’36 — leest, of zijn door lijden gelouterde brieven uit Aberdeens gevangenis uit de jaren 1636-’38 (en hij leed verdrukking, niet als een boosdoener, maar als een goed krijgsknecht van Jezus Christus!), of dat je van zijn brieven uit St. Andrews kennis neemt — waar hij vele jaren hoogleraar was in de theologie — overal ontmoet je een eenvoudig, oprecht christen. Hoe geleerd ook, drukte hij zich hoogst eenvoudig uit. Hij was tevens zeer bekwaam zich bijbels-schriftuurlijk uit te drukken. Je vindt bij hem een zuivere en reine ’tale Kanaans’.

Bovendien is dit fraai uitgegeven boek voorzien van een korte maar goed oriënterende inleiding over Rutherfords levens en lijdensweg, zodat ujehet tijdbeeld voor ogen komt, zoals Schotland (en ten dele Engeland) in die dagen, dus in de tweede helft van de 17e eeuw, vertoonde.

Rutherford was een gedegen calvinist, d.w.z. een goed Presbyteriaan, en als zodanig verzette hij zich tegen allerlei afwijkende secten en stromingen uit die dagen, zoals Wederdopers, Quakers, Brownisten enz., maar ook tegen Independenten als Th. Goodwin en Jer. Burroughs, al was hij in de leer dan ook nauw aan hen verbonden.

Bron

Van deze brieven kan naar waarheid gezegd worden, dat ze geschreven werden niet maar door een waar christen, maar door één, die dichtbij de bron leefde. Rutherfords leven was door genade, met Christus verbonden en verborgen in God. Daarom kon hij desnoods alléén staan, en met veel chr. geduld en ootmoed zijn gevangenisstraf dragen.

Het was hem een voorrecht, ja hij hield het voor zaligheid, om Christus’ wil verdrukkingen te mogen lijden. Want zijn cel was geparfumeerd, doorademd en welriekend door de olie van de Heilige Geest.

Daarom is dit boek een blij, bemoedigend en vertroostend boek voor elke kruisdrager. Want het verkondigt Christus en dat voor de grootste der zondaren. O, voor hoevelen zijn deze brieven al niet tot een eeuwige zegen geweest, in de middellijke weg! Hij die zelf zo nameloos diep gesmaad en onderdrukt werd, maar dankzij Gods genade ook rijk vertroost is geworden, zo één was in staat om andere lijdenden, beproefden en verdrukten te bemoedigen. De Kerk van Christus gelijkt, vooral in het oude Schotland, op een palmboom die onder de druk groeit.

Leestip: De stem van mijn Liefste, brieven I en II, Samuël Rutherford, uitgeverij De Banier.