Waarom preken we uit de catechismus, bij de tweede dienst op zondag? Dr. A. van Brummelen (1928-1999) toont de tijdloze waarde van dit onderwijs. Het vormt de gemeente diep. 

Leerdienst

De tweede dienst op zondag noemen we ‘de leerdienst’. Waarom? Omdat in deze diensten de grondlijnen van de Bijbelse boodschap helder worden. Alles komt aan bod. De Heidelbergse Catechismus geeft daarbij net als andere belijdenisgeschriften in de wereldkerk bijzondere aandacht aan 1) Geloofsbelijdenis (12 artikelen), 2) Gebod (tien geboden) en 3) Gebed (Onze Vader). 

Belang

De waarde van de leerdienst moeten we steeds weer uitleggen. Begrijpelijk, want alleen als je de waarde ergens van ziet ga je het verwachtingsvol waarderen. Dr. A. van Brummelen schreef hier het volgende over: ‘De leerdienst wordt dus wel sterk aangevochten, maar zij verdient even sterk handhaving. Wij hebben in de laatste jaren wel gezien hoe de oude wijsheid: meen nooit, dat afschaffing van avondbeurten de mensen ijveriger maakt in het kerkgaan ‘s morgens, bewaarheid wordt. Integendeel hoe meer kerken worden gesloten, hoe meer beurten vervallen, hoe meer predikantsplaatsen worden opgeheven hoe trager de kerkgang wordt. 

Wat wel?

Wat dan te doen? Niets bijzonders of opvallends. Men dient het te zoeken in verbetering van de prediking, vooral in het handhaven en verdiepen van de leerdienst. De gemeente van onze tijd heeft onderwijs nodig in het merg en gebeente der Christelijke godsdienst. Daaraan ontbreekt het. Het babbelt wel, het spettert wel, het praat wel alom in kerk en krant – de vaderlandse eendenvijver van de kerk vertoont een nameloze drukte. Maar als er één ding nodig is in onze tijd, dan is het: de stilte. Gods dingen zijn stille dingen. 

Wij hebben nodig de vraagstukken van deze eeuw te zien in het licht van wat de kerk alle eeuwen door beleden heeft. De leerdienst is Schriftdienst. De leerdienst bedoelt om de Schrift te leren lezen in het complex van waarheden, zoals het is gebundeld in de confessie. Lees slechts de teksten onderaan de Zondagen van de catechismus en je ziet het ineens: al wat de Schrift boodschapt is samengevat in een eikenhouten zin van deze of gene zondag. En zie – dat hebben we nu zo dringend nodig, de Schrift te leren lezen aan de hand van een vertrouwde gids. Wonderlijke dingen zul je ervaren, als dat geberu. 

Venster

De problemen van deze eeuw worden vergeleken met die van een vorige eeuw. De wijsbegeerte, het levensgevoel, het relativisme, de luchthartigheid, de onkunde, het dorp, de stad, de eeuw, de staat, het land – het wordt alles in ontmoeting gebracht met de samengevatte vertolking van de Heilige Schrift. Dikwijls gaat het geheel vanzelf. Waar de prediker getrouw de confessie vertolkt, daar straalt door het raam van de confessie heen het Woord zijn stille licht. Daar worden door de akker van de gemeente de voren getrokken. De wilde dwarrelwind van allerlei leer en mening wordt tegengegaan. De gemeente gaat de hoofdlijnen van de Schrift ontdekken en vindt aldus beter de weg in haar Bijbel. Zo ontstaat een gedurige opscherping in het geloofsbewustzijn. 

Wazigheid en helderheid

Het is doorgaans zo wazig in de gemeente. Een geduldig pastor kan de hardnekkigste dwalingen in iedere gemeente als met de handen tasten. Ook in de gereformeerde gezindte woekeren ze voort: onschriftuurlijke meningen over de sacramenten, wangedachten over geloof en bekering. Wij konden in deze zin lang voortgaan. De levenspraktijk is hier de beste school in wereld- en mensenkennis. Ons menselijk denken wil zich niet gevangen geven onder het denken van de Schrift. Maar juist daarom is voortdurende, onderwijzende prediking zo broodnodig.

Leestip: Stilte van het hart, dr. A. van Brummelen (De Banier).