‘Beginnen is weinig, als je niet volhardt. Want wij moeten tot aan het einde toe leerlingen van Christus zijn, of liever zonder einde.’ Johannes Calvijn (1509-1564) was van mening dat je niet één keer onderwijs ontvangt uit het Woord, maar levenslang dient te leren. Daarvoor schakelt de Heere Woordverkondigers in, men dient echter ook zelf dagelijks de Bijbel te lezen. 

Catechismus

Johannes Calvijn schreef in 1547 een voorwoord op de catechismus van Genève die hij opnieuw uitgaf. Zijn samenvatting van de geloofsleer was nuttig gebleken en hij wilde deze graag dienstbaar maken voor het geheel van de kerk. Hij draagt deze versie op aan ‘de trouwe dienaren van Christus die in Oost-Friesland de zuivere leer van het Evangelie verkondigen.’ 

Onderwijs

In zijn catechismus behandelt Calvijn onder andere de waarde en functie van het onderwijs uit de Bijbel. Onderwijs vanuit het Woord van God stond immers weer centraal na de reformatie. Wat betekende dit voor christenen in de kerk, maar ook in het dagelijks leven? Na de behandeling van het gebed, spreekt Calvijn over de functie van het Woord van God. 

Calvijn stelt dat men de enige ware God als Vader dient te kennen, en Jezus Christus die Hij gezonden heeft. ‘Hem te kennen, zeg ik, om Hem de verschuldigde eer en verheerlijking toe te brengen, opdat Hij voor ons niet slechts een Heere moge zijn, maar ook een Vader en Behouder; en wij op onze beurt Hem tot kinderen en dienstknechten zijn, en daarom ons leven wijden aan het grootmaken van Zijn glorie.’ Hoe komt men daartoe? (Joh. 17: 3) Calvijn: ‘Tot dat doel heeft Hij ons Zijn heilig Woord nagelaten. Want de geestelijke leer is als een deur, waardoor wij in Zijn hemels Rijk binnengaan.’ Het Woord van God, de Bijbel, daarin is volgens Calvijn te vinden wat men nodig heeft tot behoud. 

Bijbel

Vervolgens werkt Calvijn in enkele vragen en antwoorden uit wat dit betekent voor christenen. Hoe moet je omgaan met de Bijbel, het Woord van God?

Hoe met je het gebruiken om er vrucht van te verkrijgen? 

Als wij het met een vaste overtuiging van het hart omhelzen, anders niet dan als de zekere waarheid van de hemel voortgekomen. Als wij ons daar tegenover leergierig opstellen; als wij ons willen en ons verstand in gehoorzaamheid daaraan onderwerpen; als wij het van harte liefhebben; als het eenmaal in onze harten ingegrift, daar vaste wortels heeft, om vrucht voort te brengen ten leven; als wij tenslotte gevormd worden naar Zijn richtsnoer, dan zal het ons tot heil goeddoen, zoals het daartoe bestemd is. 

Zijn al deze dingen in onze macht gesteld? 

In het geheel niets daarvan, maar het staat aan God alleen, dit alles, wat ik meegedeeld heb, in ons uit te werken door de genade van Zijn Geest. 

Maar moeten wij dan niet ijverig zijn, en alle inspanning aanwenden, met lezen, horen en overdenken, om daarin te vorderen? 

Jazeker, wanneer ieder zich thuis door dagelijks lezen oefent, en dan ook vooral samen ijverig de samenkomsten bijwoont, waar de leer van de zaligheid in de bijeenkomst van de gelovigen wordt uitgelegd. 

Calvijn wijst dus enerzijds voluit op onze verantwoordelijkheid, terwijl hij anderzijds laat merken dat we afhankelijk zijn van de Heilige Geest. Waarbij de Bijbel Zelf leert dat het Woord niet zonder vrucht zal terugkeren. Calvijn onderstreept het belang van persoonlijk Bijbellezen, maar ook van onderwijs in de gemeente. In Geneve kon men dagelijks naar de kerk voor nader onderwijs, blijkbaar hechtte hij daar groot belang aan. 

Gods eer

Want wat is volgens Calvijn het belangrijkste doel van het mensenleven? ‘Dat zij God kennen, door Wie de mensen geschapen zijn.’ Waarom? ‘Omdat Hij ons geschapen en in deze wereld gezet heeft, om in ons verheerlijkt te worden.’ De Heere is de oorsprong van het leven, daarom mag het volgens Calvijn aan Hem gewijd worden. 

Leestip: Stemmen uit Geneve, deel 1, Johannes Calvijn.