Ieder mens kent verlangens. We zien naar dingen uit en tegen dingen op. Waar je in gedachten mee bezig bent, heeft alles te maken met de gerichtheid van je hart. Volgens Johannes zijn er drie dingen waar we voor moeten waken, als het gaat om het voeden van verlangens. De begeerte van het vlees, de lust van de ogen en de pracht van het leven Dat is namelijk niet uit de Vader, maar uit de wereld. 

Dienen

We kregen ogen om te zien. Waar onze ogen zich op buiten richten, heeft alles te maken met waar we vanbinnen mee bezig zijn. De apostel Johannes waarschuwt mensen die de Heere lief kregen voor het voeden van zondige verlangens. Hij stelt het liefhebben van de wereld ten opzichte van het liefhebben van God.

Johannes zegt dit met het oog op de wereld die voorbijgaat. Als we in alle opzichten onze verlangens vullen met wat hier onze aandacht trekt, houdt dat ons weg bij de Heere. Wie Christus niet liefkreeg, wordt geheel beheerst door verlangens ten aanzien van deze wereld. Maar ook zij die vol schuldbesef tot de Heere de toevlucht namen en in Christus ontferming vonden, blijven gevoelig voor verlangens die ons wegtrekken van de Heere. 

Strijd

We worden wat we zien. Althans, dat blijkt veelal na verloop van tijd. De duivel weet daarvan en speelt daarop in. Johannes schrijft in zijn tweede zendbrief in hoofdstuk 2 aan vaders en zonen die de Heere leerden volgen. Hij zet hoog in en stelt dat zij de boze overwonnen hebben (1 Joh. 2: 14). Wie van Christus’ genade leerde leven, strijdt immers niet meer op eigen kracht. Maar mag leren schuilen achter Zijn wapenrusting. De Heere heeft de duivel overwonnen. 

Calvijn zegt daarover: ‘Maar het gaat met ons heel anders dan met degenen, die onder der mensen banier strijden. Want zij strijden op het onzekere, en de afloop van de oorlog is onzeker, maar wij, eer wij de vijand toetreden, zijn reeds overwinnaars, want Christus ons Hoofd heeft eenmaal voor ons de hele wereld overwonnen.’ (Calvijn, Zendbrieven II-IV, 159)

Drie soorten van verlangens

Volgens Johannes zijn er drie soorten van verlangens die ons weghouden bij de Heere (1 Joh. 2: 16). Calvijn werkt ze als volgt uit: 

• Begeerlijkheid van het vlees: Ongeregeld en zonder maat het vlees (sarks) najagen. 
• Begeerte van de ogen: Zowel ijdelheid als onkuisheid najagen.
• Hoogmoed: Blinde liefde voor zichzelf najagen.  (Calvijn, Zendbrieven II-IV, 161)

De puritein Nathanaël Hardy (1618-1670) stelt dat de duivel onze begeerten gebruikt om daarmee als wapens tegen ons te strijden. Hij legt de drie aandachtspunten van Johannes als volgt uit: 

• De lust van het vlees: sensuele genoegens. 
• De lust van de ogen: rijkdom. 
• De trots van het leven: eer. 

Hij ziet dat op dit punt het gedrag van mensen in verschillende levensfasen verschilt. Hij zegt: ‘Mannen in het begin van hun dagen zijn het meest vatbaar voor de lusten van het vlees, in de voortgang van hun leeftijd tot de trots van het leven, op hun oude dag tot de hebzuchtige lust van de ogen.’ Mensen kunnen zich volgens Hardy begraven in hun verlangens. Daar waarschuwt hij voor. Want dat leidt tot de ondergang.

Verder blikken

Wie eerlijk wordt voor het aangezicht van de Heere, moet erkennen op dit punt te zondigen. Zolang je geen werkelijk oog hebt voor wie de Heere is, houd je het met deze ongeremde verlangens wel uit. Maar als je besef krijgt van Gods toorn over de zonden en van Christus’ offer, kun je het er niet meer langdurig mee uithouden. Hoewel we lang kunnen verdwalen, is er dan toch weer het vluchten tot de Heere. Wees mij zondaar genadig. 

We dienen verder te blikken dan de dingen die op deze aarde onze verlangens aantrekken en vervuilen. Hardy: ‘Streef ernaar om dit vuur van lust uit te blazen door de adem van uw gebeden (…) smeek de Geest van God dat Hij in uw ziel ademt en daardoor de vlam van uw lust doet uitdoven.’ We dienen met Job een verbond met onze ogen te maken, voor het aangezicht van de Heere (Job 31: 1). Waar onze verlangens dan mee te vullen? Met het mediteren over Christus’ en Zijn verzoenend lijden. Levend vanuit de verwachting van wat komt.