Philip Jacob Spener (1635-1705) verlangde ernaar dat predikanten en gemeenteleden leven met hun Bijbel. Er niet alleen naar luisteren, maar er ook persoonlijk over nadenken en samen over spreken (Ps. 1: 2). 

Persoonlijk en samen

In de zeventiende eeuw ontstond er een beweging in Duitsland waar Philip Jacob Spener als predikant een belangrijke stem in had. Men vroeg binnen de kerken aandacht voor persoonlijke omgang met God. Als predikers geen vruchten van het geloof tonen, gaat er iets grondig mis in het kerkelijk leven. 

Hoewel Spener erkende dat het Woord overtuigingskracht in zichzelf heeft, pleitte hij voor heiliging onder predikanten. Ze dienden zich minder bezig te houden met onderlinge discussie en meer te leven in liefdevolle omgang met God en elkaar. Het kan immers niet zo zijn dat we strijden voor de waarheid, maar verder het beeld van Christus in het geheel niet vertonen. Persoonlijke omgang met God, in Bijbellezen en gebed zijn daar voedend voor. Maar ook omgang met elkaar. 

In de plaats waar Spener woonde kon je vrijwel elke dag ergens naar de kerk. Ook lazen velen thuis uit de Bijbel. Hij pleitte ervoor om daarnaast geregeld samen te spreken over het Woord, in de gemeente. In onze tijd krijgt vorm waar Spener naar verlangde, via lidmatenkringen en Bijbelkringen in gemeenten. Op zo’n moment blijkt dat door bespreking dieper inzicht in de Bijbel ontstaat. Dat beïnvloedt het leven en de omgang met de Heere. Predikanten dienden daar volgens Spener bij aanwezig te zijn en sturing aan te geven. 

Bijbel 

We zijn gezegend met veel boeken over de Bijbel. Dat was in Speners’ tijd niet anders. Toch maakte hij zich op dit punt zorgen. Men discussieerde soms blijkbaar zoveel over de Bijbel, dat men aan de Bijbel nauwelijks toekwam. Er wel van alles over vond, maar er niet werkelijk naar luisterde. Voor je het weet verlies je je dan in allerlei heersende discussies van je eigen tijd, zonder als discipel je leven te laten richten door Gods Woord. 

Spener geeft daarbij een citaat van Luther. Hoewel de kerkhervormer Luther heel veel boeken schreef, vond hij het belangrijk om dit punt te maken: 

‘Ik zou graag gezien hebben dat al mijn boeken vergeten en vernietigd waren, alleen maar hierom: dat ik bang ben voor het voorbeeld dat ik zou kunnen geven. Want ik zie goed in dat het de kerk weinig voordeel gebracht heeft, toen men begonnen is veel boeken en grote bibliotheken buiten en naast de Heilige Schrift te verzamelen. 

En dan vooral toen men zonder enig onderscheid allerlei “kerkvaders”, “concilies” en “leerstellingen” bijeen begon te scharrelen. Er is daardoor niet alleen kostbare tijd verloren gegaan en de bestudering van de Schrift veronachtzaamd, maar de zuivere kennis van Gods Woord is verloren gegaan. Het was onze bedoeling en onze hoop, toen we begonnen de Bijbel in het Duits over te zetten, dat er minder geschreven zou worden, maar meer gestudeerd en gelezen uit de Bijbel. Want alle andere geschriften horen naar de Schriften te verwijzen. 

Noch oudvaders, noch concilies, noch wijzelf kunnen immers zoveel goeds doen, ook al doen wij onze uiterste best, als de Heilige Schrift gedaan heeft, dat wil zeggen als God Zelf gedaan heeft. Ik vraag vriendelijk of hij die nu mijn boeken toch wil hebben, ze geen hinderpaal wil laten worden ten aanzien van het bestuderen van de Schrift zelf.’ 

Leestip: Verlangen naar vroomheid, Philip Jacob Spener (uitg. Groot Goudriaan, 2007).