‘Men moet zijn hart alleen maar uitstorten bij mensen die bewezen hebben dat zij te vertrouwen zijn en dat ze de last kunnen dragen.’ Prof. dr. Wim ter Horst spreekt behoedzaam over lijden en troost. 

Crisis

Iemand vergeleek Job 3 eens met een reddingsvest in een vliegtuig. Je kunt er niets mee, totdat je het opeens heel hard nodig hebt. Een dag waarop de grond onder je voeten wegvalt. Door een enkel bericht, word je overspoeld door radeloosheid en verdriet. De feiten liggen er, je kunt er niet langer omheen. Alle hoop ontvalt je. Wat resteert is een schreeuw, een zucht, eenzaam verdriet. 

Ten diepste is alle verdriet eenzaam. Je moet er doorheen. Waarbij de diepte waarin Job zich bevindt, herkenbaar kan zijn. Onze schreeuw in machteloosheid, is bij de Heere dan ook aan het juiste adres. Hij blikt door alles heen, tot in het hart. Houdt vast, waar mensen wankelen. Leidt erdoor. Door Gods genade heeft de put een bodem. Job krijgt in zijn leven diepe lessen over de soevereiniteit van God. Ten diepste gaat het boek Job niet over Job, maar over God. Zijn majesteit wordt zichtbaar, door alles heen. 

Leedgevecht

De Heere geeft mensen op het levenspad om je verhaal mee te delen. Ter Horst, die uit eigen ervaring wist wat het is om geliefden te verliezen, spreekt over een ‘leedgevecht’ waar mensen doorheen moeten. Een periode waarin geworsteld wordt met verlies en verdriet. Ter Horst: ‘Tijdens het leedgevecht wil een mens zijn verhalen wel eens vertellen. Niet alleen om ze kwijt te raken, maar ook om zichzelf mee te delen. Al vertellende krijgen ze gestalte en zo ontdekt de verteller weer wie hij zelf is. De ellende is dat er zo ontzettend weinig mensen zijn die bereid zijn en in staat zijn om ernaar te luisteren. Ze weten het al, ze interesseren zich er niet voor, ze hebben geen tijd, ze willen zelf aan het woord zijn of ze zijn het er niet mee eens. Dan zijn er ook die dankzij een grote krachtinspanning in staat zijn hun mond dicht te houden. Maar ondertussen aan iets anders zitten te denken en dat woordeloos laten merken.’ 

Toch is het delen van het verhaal ontzettend belangrijk, volgens Ter Horst. ‘Niet zozeer het feitelijke verslag van de ramp en van de erosie, dat in een paar korte mededelingen is te geven, maar juist de betekenissen, de associaties en de gebeurtenissen die ermee samenhangen.’ 

Praten 

Een gebeurtenis wordt geplaatst in het grotere kader van wat doorleefd is. Ter Horst is van mening dat zelfs verhalen die op het eerste gehoor helemaal niets met de situatie te maken hebben, ertoe doen. ‘Voor de leedvechter hangt op een bepaalde manier alles met elkaar samen, ook al zou hij desgevraagd niet kunnen aangeven wat het verband is.’ 

Er zijn mensen waar je wel degelijk je hart kunt uitstorten. Dan mag alles wat op de bodem van het hart ligt eruit. Ter Horst: ‘…niet om het kwijt te raken, maar om het allemaal eens eerlijk gezegd te hebben; alle twijfels, alle schuld, alle teleurstelling, alle wanhoop. Het is er dan uit – en misschien hoeft het er allemaal ook niet weer in.’ 

Empathie, dat is daarbij nodig volgens Ter Horst. ‘Een mogelijk troostend gesprek komt daar tot bloei waar de één de ander wat voorlegt en de ander dit tot zich laat doordringen om er vervolgens óp in te gaan (niet tégen in). Zulke gesprekken zijn zeldzaam. 

Leestip: Over troosten en verdriet, Wim ter Horst (Kok, Kampen).