Een profeet komt niet altijd met een boodschap die mensen streelt. Wij willen graag een boodschap horen die bevestigt, wat richting geeft, maar liever niet tegen de gevestigde orde ingaat. Spreek ons van zachte dingen. Het Oude Testament toont ons een aantal profeten die een boodschap hadden die haaks stond op de tijdgeest en mensen confronteerde met hun zonden en zondige levenspraktijk.
Eerlijk
Zo’n boodschap strijkt tegen de haren in. Roept weerstand op. Maakt mensen onrustig. Het liefst houden we dat van ons af. Jezus leert ons echter dat juist een bevestigende boodschap gevaarlijk is. Luk. 6: 26: ‘Wee u, wanneer al de mensen wel van u spreken, want hun vaders deden desgelijks den valse profeten.’ Blijkbaar ontkomt een prediker er niet aan om als hij namens de Heere spreekt, zaken onder spanning te zetten. Een eerlijke Bijbelse boodschap laat je niet met rust, maar confronteert je met hoe de Heere aankijkt tegen je leven.
De profetie van Amos is een ronduit confronterende boodschap. Voor luisteraars toen, maar ook voor vandaag.
Dagen van Uzzia
Amos treedt op in de dagen van Uzzia. Hij regeerde als koning over Juda. Zijn regeerperiode had overlap met de regering van Jerobeam II, als koning over Israël. De profetie werd uitgesproken in de periode van 760-750 voor Christus.
Het waren goede dagen. Het ging de inwoners van Juda en Israël voor de wind. Economisch, maar ook politiek. Er was sprake van grote welvaart en men had onderling goede verhoudingen. Uzzia viel op door zijn machtspositie (2 Kron. 26: 6, 7 en 8).
Uzzia’s naam valt soms samen met de naam Azaria (9x). De naam Uzzia droeg hij waarschijnlijk als vorst: ‘Mijn kracht is Jahweh’. De naam Azaria droeg hij waarschijnlijk als persoon: ‘Jahweh heeft geholpen’. Hij was de langst regerende vorst over zijn rijk Juda, een periode van 52 jaar. We leren hem kennen als iemand die deed wat recht was in de ogen van de Heere (2 Kon. 15: 3). Hij hield zich dus aan de Deuteronomische wetgeving. Hoewel hij de hoogten waarop men offerde in het land niet wegnam. Niet altijd wordt er positief over hem gesproken. Op een bepaald moment trotseert hij 81 priesters, als hij zelf wil offeren op het altaar. Hij wordt direct geslagen met lepra. We zien in zijn leven een afgang, in geestelijk opzicht, net als bij Amazia, Joas en Jotham.
In de dagen van de koningen in Israël gaf de Heere hen tegenspelers, in de vorm van profeten. Zij moesten de koningen corrigeren, hen terugverwijzen naar Gods wetten. Hen confronteren wanneer men niet trouw was aan God. Zij vormden de tegenstem in de samenleving, richting koning en burgers, namens de Heere.
Voorspoed en verval
Het ging Israël voor de wind. Hun financiële voorspoed bleek echter bedreigend voor hun geestelijk leven, voor het functioneren van de omgang met de Heere in die dagen. Niet dat men er niet meer aan deed, maar er was wel heel veel mis. Men leidde een dubbelhartig bestaan, als volk.
De profeet Amos toont ons in samenhang met Hosea en Jona, die in dezelfde tijd als profeet optraden, een situatie van godsdienstig verval. Dit raakte zowel de vorst, als de profeten als het volk. De boetprediker en ziener Amos, trekt als het ware het laken van de schone schijn eraf en laat ons onder het kleed kijken. Hij moet Efraïm, maar ook de omliggende volken een strafgericht aankondigen. Het volksleven is vergiftigd geraakt door de grote weelde waarin zij leven (5: 11, 6: 4-6). Het oordeel zal niet uitblijven.
