Soms kijk je in een verhaal de werkelijkheid in het gezicht. Het is als een spiegel die voortaan met je meereist. Bunyans’ verhaal van stad Mensziel. Ik denk aan de woorden van kapitein Overtuiging: ‘Hoor, o Mensziel! Jij, o Mensziel was eens zo beroemd vanwege jouw onschuld, maar nu ben je ontaard door leugen en bedrog.’ (Rom. 3: 10, 19-23, 16: 17-18) Waarom zou je zo’n verhaal lezen? 

Heilige oorlog

Velen kennen John Bunyan (1628-1688) van zijn boek ‘De christenreis naar de eeuwigheid’. Het is één van de bekendste boeken uit de christelijke wereldliteratuur. Minstens zo indrukwekkend is zijn allegorie: ‘The Holy War, made by Shaddai upon Diabolus, For the Regaining of the Metropolis of the World.’ (De Heilige Oorlog, gevoerd door Shaddai tegen Diabolus, om de hoofdstad van de wereld te herwinnen). Het boek verscheen in 1682. Geen heilige oorlog naar het begrip van andere godsdiensten, waarbij mensen elkaar geweld aandoen. Hier gaat het om de ontmoeting tussen mens en God. Hij wint hen terug voor Zichzelf. 

Heilsgeschiedenis

In Bunyans’ Heilige Oorlog schetst hij een beeld van de werkelijkheid, de heilsgeschiedenis. Daarin verschilt het verhaal van de Christenreis: ‘Nu gaat niet om een weg van dood naar leven of van leven naar dood, maar om de heilsgeschiedenis van schepping, via zondeval, verzoening, afvalligheid naar het uiteindelijk herstel van alle dingen.’ Tegelijkertijd gaat het om mensen persoonlijk: ‘Hiervan is het individuele gevolg, dat de ziel van een mens gered en geheiligd wordt, met alle afwisseling van overwinning en nederlaag, hoop en verslagenheid.’  (Veld H., 2004, De Pelgrimsstaf is in mijn hand – John Bunyan, een biografie, Utrecht: De Banier, Pag. 253-254)

Genadige Koning

Met toestemming van de bewoners neemt Diabolus, de duivel, stad Mensziel in. De nieuwe burgemeester heet ‘Zinnelijke lust’ en ‘Godvergeter’ is zijn secretaris. God blijft echter trouw aan zijn stad. El Shaddai laat een bericht uitgaan: ‘Laat allen die het aangaat, nu weten dat de Zoon van El Schaddai, de grote Koning, door een verbond met Zijn Vader Zich heeft verplicht Zijn Mensziel tot Hem terug te brengen. Ja, uit kracht van Zijn grenzeloze liefde wil Hij haar zelfs in veel gelukzaliger toestand brengen dan waarin zij ooit heeft verkeerd voordat Diabolus haar veroverde.’ (Bunyan J., 2012, De Heilige Oorlog, Houten: Den Hertog, Pag. 83)

Oproep van Immanuël

Mij raken de uitnodigende woorden van Prins Immanuël altijd weer. Hij confronteert Mensziel met het feit dat ze voor Diabolus leven: ‘Jouw poorten heb je voor hem geopend, maar voor Mij heb je ze toegesloten. Je hebt hem gehoor gegeven, maar voor Mijn roepstem je oren gestopt. Hij bracht je in ellende en je hebt beide hem en al wat hij bracht ontvangen. Ik kom je redding brengen, maar je ziet Mij niet aan. (…) Hoor daarom, o hoor, jij stad Mensziel, hoor naar Mijn Woord (Hoogl. 5: 2), en je zult leven. Ik ben genadig, Mensziel, en je zult Mij barmhartig bevinden. Sluit Mij niet buiten je poorten. O, Mensziel, het is Mijn doel noch Mijn roeping om je kwaad te doen (Joh. 12: 47, Luk. 9: 56). Waarom ontvlucht jij jouw Vriend en hecht je zo vast aan je vijand? Inderdaad, Ik wens dat je, zoals het je past, bedroefd bent over je zonden. Maar wanhoop niet aan je leven. Deze grote legermacht is niet hier om je kwaad te doen, maar om je van de slavernij te verlossen en onder Mijn gezag terug te brengen.’ (Bunyan, 134)

Leestips: 

• De Heilige oorlog, John Bunyan. (Den Hertog, 2012)
• De Pelgrimsstaf is in mijn hand – John Bunyan, een biografie, dr. H.J. van ’t Veld. (De Banier, 2004)