Genade komt op uit God, zonder dat de mens daar een bijdrage aan levert. Bij de mens vindt de Heere geen aanknopingspunt, waar Hij op voortborduurt. Het komt alles op uit Hem. Wij worden gerechtvaardigd: alleen uit genade, alleen door het geloof, alleen door het Woord, alleen door Christus.
Vrijwillig
Er is bij de mens geen aanleiding om hen genadig te zijn. Gods ontferming komt op uit Zichzelf. Hij heeft de ellende van de mens gezien en dat spoort Hem volgens Calvijn aan tot barmhartigheid. Calvijn: ‘De Heere wordt gezegd ons vrijwillig lief te hebben, omdat Hij in ons geen oorzaak vindt tot liefde. Want wij zijn niet waardig om in genade te worden aangezien. Maar Hij betoont Zich mild en weldoend, juist in die daad van Zijn liefde te betonen aan onwaardigen (…) Nu zien wij hoe God een Vader voor ons wordt en ons beschouwt als Zijn kinderen, namelijk als Hij onze zonden uitdelgt en ons vrijwillig toelaat tot het genieten van Zijn liefde.’ Daar brengen wij mensen niets voor mee, het komt alles op uit Hem. ‘Want de mensen verbeelden zich altijd dat zij, tot God komend, iets mee kunnen brengen waardoor zij Hem kunnen bewegen om hen lief te hebben. En er is niets schadelijker voor ons heil dan deze ijdele inbeelding.’ (Calvijn, bij Hosea 14: 5).
Schuld en genade
Kennis van God leidt volgens Calvijn tot kennis van onszelf. We zijn van onszelf goddelozen. Dat dienen we te beseffen. We kunnen niet om de schuld heen, maar dienen er oog voor te krijgen. Het klaagt ons aan bij de Heere, het stelt ons als schuldig voor Hem. Dat doet ons beven voor God als Rechter.
We komen dus als een schuldige zondaar tot de Heere. Calvijn: ‘Wel, wij zien dat wij geheel vervloekt, veroordeeld en verloren zijn. Zolang wij dat niet hebben gezien, zullen wij nooit gewaarworden wat het zeggen wil, genade en barmhartigheid van God te verkrijgen.’ De eerlijke confrontatie met Gods heilige wet, doet ons als zondaar tot Christus komen. Schuldig, om verlossing verlegen.
Genade
De verzoening komt niet uit ons op en rust evenmin op wat wij verdienen. Dat doet de toevlucht nemen tot Christus. Buiten Christus rust de toorn van God op zondige mensen. In Christus gaan zij schuil achter Zijn verzoenend offer. Door genade rekent de Heere de gerechtigheid van Christus toe aan een zondig mens. Overkleed met Christus, staan we door genade als rechtvaardig voor God. Calvijn vergelijkt het met een mantel, waarmee we overkleed worden; waardoor onze opstandigheid en ongehoorzaamheid overdekt wordt.
Prof. dr. A. de Reuver zegt daarover: ‘Hoezeer deze gerechtigheid ook ons eigen wordt, zij wordt nooit ons absolute privé-bezit. Zij blijft van Christus en wordt Hem nimmer onteigend. Daarom steunt de gerechtvaardigde niet op zijn geréchtigheid, maar leeft uit het geloof. En dit geloof is niets anders dan het leven en de gerechtigheid buiten zichzelf in Christus zoeken!’
Evangelie
De Heilige Geest leidt zondaren uit de duisternis tot het Licht. Dat gebeurt door het Woord, onder de prediking van het Evangelie. Calvijn stelt daarom dat het Evangelie gepreekt wordt als ‘aanbieding van de vergeving van de zonden’.
Tot zondige, schuldige mensen komt de boodschap van het Evangelie. De prediking van Gods beloften in Christus. Het geloof strekt Zich uit naar Hem. Met een lege hand, die wordt vervuld. Waarbij we leren schuilen in Zijn wonden. Uw genade is mij genoeg. Christus bloed voldoet.
Leestip: Kruis en gratie – Calvijn over de rechtvaardiging, het kruisdragen, het gebed. Prof. dr. A. de Reuver, Van den Tol, 1980.
