Zacharias Ursinus (1534-1583) gaf een uitgebreide uitleg bij de Heidelbergse Catechismus. Hij stelde dat het nodig is om de leer helder te krijgen waarin de Middelaar aangewezen, beschreven en aangeboden wordt. Geloof richt zich namelijk op Christus. 

Wet en evangelie

We leren de Heere kennen door Zijn Woord. Hoewel Hij Zich in het algemeen kenbaar maakt in de natuur, hebben we de Bijbel nodig om te begrijpen Wie en hoe de Heere is. De Bijbelse boodschap wordt mede bepaald door twee woorden die vaak klinken onder de verkondiging van het Woord. De wet en het evangelie.

Ursinus legt de verhouding tussen die twee begrippen uit: ‘De wet leert, hoe wij moeten zijn, en wat wij aan God verschuldigd zijn. Maar ze geeft ons geen krachten noch wijst zij ons de manier, waardoor wij zó kunnen worden, als de wet ons hebben wil.  Maar het evangelie draagt ons de belofte van de genade voor, en leert ons, dat de volkomen gerechtigheid van Christus, die ons door het geloof toegerekend wordt, niet anders te beschouwen is, als ware ze van onszelf; zodat wij door deze toerekening en door een beginsel van een nieuwe gehoorzaamheid volkomen rechtvaardig zijn.’

De wet laat ons dus zien hoe we moeten zijn en waarin we schuldig staan voor God. Wij kunnen die wet echter niet voldoen. Dat doet buigen bij Christus, Die de wet volkomen heeft volbracht. Zijn schuld overnemende genade voldoet. 

Wat is het evangelie? 

In zijn uitleg van de catechismus legt Ursinus uit wat het woord evangelie inhoudt. Je hoort het vaak, maar wat betekent het nu eigenlijk. Het woord “evangelie” betekent volgens het Grieks: 

1. Een blijde boodschap. 
2. Een offer. 
3. Een beloning of gift, die aan de brenger van de blijde boodschap te beurt valt. 

Volgens Ursinus betekent het woord evangelie in vraag en antwoord 19 van de catechismus: ‘De leer of blijde boodschap van Christus’ komst in het vlees. Lukas 2: 10: “Want ziet, ik verkondig u grote blijdschap, die al de volken wezen zal.`’

Het evangelie werd door de Heere direct na de zondenval bekend gemaakt door de Heere. Ursinus: ‘Belovende daarbij aan allen die geloven en zich van harte bekeren, vergeving van zonden, verlossing van de dood, de vervloeking en toorn van God, alsook gerechtigheid en eeuwig leven. En dat alles: uit genade, om en door die Zoon van God, de Middelaar. Door middel van deze leer werkt de Heilige Geest krachtdadig, en ontsteekt in het hart van de uitverkorenen het geloof en boetvaardigheid als het beginsel van het eeuwige leven.’ 

Leer van God

Het evangelie komt van Boven. De Heere laat het verkondigen. Daarom kun je het evangelie volgens Ursinus beschrijven als een leer van God. ‘Die allereerst in het paradijs is geopenbaard, daarna door de aartsvaders en profeten werd verkondigd, door de offers en andere ceremoniën van de wet afgebeeld en tenslotte door Zijn eniggeboren Zoon vervuld. Terwijl het ons nader leert, dat Gods Zoon, onze Heer Jezus Christus, ons geworden is tot wijsheid, rechtvaardigheid, heiligmaking en verlossing. Dat wil zeggen; tot een volkomen Middelaar, Die voor de zonden van het menselijke geslacht voldoening bracht en het de gerechtigheid en het eeuwige leven terugschonk, voor zover zij Hem door een waar geloof ingeplant zijn en Zijn weldaden omhelzen.’ 

Mediteren

Wil je hier over verder mediteren? Dan geeft Ursinus je de volgende Bijbelteksten mee: Joh. 6: 40, Hand. 13: 38, Luk. 24: 47 en Joh. 1: 17. 

Leestip: Het schatboek der verklaring van de Heidelbergse Catechismus, Zacharias Ursinus (Den Hertog, Houten).