De neiging om op eigen kracht zalig te willen worden, speelt steeds weer op. We zijn bereid om allerlei vormen van inspanning te verrichten, om zelf de schuld te voldoen. Volgens Thomas Hooker (1586-1647) is dat echter onbegonnen werk.
Eigen middelaars
Veel mensen maken volgens Thomas Hooker ‘zaligmakers’ van hun eigen verdiensten. Hij bedoelt daarmee dat men van alles onderneemt om bij de Heere gunstiger voor de dag te komen. Men beseft schuldig te staan voor de wet van God. Het gevolg van de zonde is eeuwige ondergang. Het loon op de zonde is de dood. Wie dit oordeel probeert op te heffen met eigen inspanningen, wil de schuld voldoen op eigen kosten.
Thomas Hooker: ‘Menigeen maakt bepaalde zaligmakers van zijn verdiensten. Hij maakt er de grond van om zijn geweten steun te verlenen. Wat is hiervan de oorzaak? Misschien ondervindt en voelt hij door treurige ervaring wat de vruchten van de zonden zijn. Hij ziet het vergif van zijn verdorvenheden en de beklagenswaardige uitwerkingen van al zijn zondige gedrag.’ Zo iemand is zich er dus bewust van dat hij leeft met een openstaande schuld.
Beter leven
Als reactie daarop ontstaat de neiging om God gunstig te stemmen door een beter leven te leiden. Hooker: ‘Hij achtte het voordien een goede zaak om te vloeken en te liegen, te drinken en verkeerd gezelschap te zoeken, maar deze dingen zijn nu een aanklacht voor zijn hart en gal voor zijn ziel. Zijn geweten vliegt hem aan. Hij staat op het punt om onder de last van zijn ongeregelde leven in de hel te verzinken. Zijn geweten zegt: “Dit zijn je zonden en deze zullen je verdoemen. Zij zijn je tot vermaakt geweest, maar zij zullen je tenslotte beschaamd en verlegen doen staan. Binnenkort zul je daarvan de pijn gaan voelen. Pak je biezen en ga heen.” Welnu, deze persoon heeft in zo’n geval geen ander geneesmiddel voor zijn geweten dan het volgende. Hij smeekt zijn geweten te zwijgen. Hij bekent in verkeerde wegen te hebben gehandeld en dat zijn toestand beklagenswaardig is. Hij wil nu echter alles herstellen.’
Thomas Hooker geeft aan hoe iemand dat kan proberen: ‘Vroeger verzuimde hij zijn gebeden, maar nu zal hij bidden. Vroeger had hij een hekel aan Gods knechten, maar nu zal hij hen liefhebben. Zijn wegen zijn niet alleen voorheen bijzonder verkeerd geweest, maar nu zal hij reformeren en een nieuw blad in zijn leven omslaan. Dit, zo zegt en denkt hij, zal hem van pas komen.’
Middelaar
Hoezeer men zich ook inspant, volgens Hooker schieten dit soort activiteiten tekort. ‘Op deze manier gebruiken veel arme zielen de middelen als middelaars, maar missen op deze wijze Christus. Een oprecht hart daarentegen bidt niet alleen, het hoort en ontvangt niet alleen, maar het gebruikt alle mogelijke middelen om Christus deelachtig te worden. Het is rusteloos en onvoldaan totdat het Christus bezit en Hem in de middelen geniet.’
Wie de middelen tot middelaar maakt, gaat aan de Middelaar voorbij. Niet mijn inspanningen pleiten voor mij bij de hemelse Rechter. Alleen Christus bloed voldoet. Hij is Zelf de Middelaar die sprak tot Zijn Vader: ‘Het is volbracht.’
Leestip: De arme twijfelende christen tot Christus getrokken, Thomas Hooker (Hardeman, 2001)
