‘Als onze Heere Jezus Christus zulke angsten verdroeg, is dat een bewijs, dat Hij ons zó liefhad, dat Hij Zichzelf vergeten heeft en verdragen heeft, dat heel het onweer op Zijn hoofd neerkwam, opdat wij van Gods toorn zouden worden bevrijd.’ Johannes Calvijn (1509-1564) gaat in een serie preken in op het lijden van Christus. 

Lijdenspreken

Na zijn emeritaat besloot de Hervormde predikant dr. I. Boot (1930-2000) niet meer te preken. Niet iedereen begreep dat. Men vroeg hem geregeld of hij toch voor wilde gaan. Zo ook ds. M. van Kooten, destijds predikant in Montfoort. Deze vroeg hem bijvoorbeeld om voor te gaan toen hij op een bepaald moment geen voorganger kon vinden. De emeritus predikant hield echter de boot af en adviseerde om een preek te lezen. Bijvoorbeeld een preek uit de Kruistriomf van Vorst Messias van Abraham Hellenbroek (1658-1731) of een lijdenspreek van Johannes Calvijn, uit de serie Het gepredikte Woord. Aldus Cees Hoogendoorn, die recent een biografie publiceerde over dr. I. Boot onder de titel: Prediker van het Koninkrijk der hemelen. Blijkbaar zag de begaafde prediker ds. Boot in Calvijn zijn meerdere. De lijdenspreken van Calvijn hebben inderdaad aan zeggingskracht niet ingeboet. 

Drie doelen

‘Wanneer ons over onze zaligheid gesproken wordt, wijst de Schrift ons drie doeleinden aan.’ Aldus Johannes Calvijn in een lijdenspreek over Matt. 26: 36-39. ‘Het eerste is, dat wij bekennen zullen de onwaardeerbare liefde, welke God ons heeft toegedragen, opdat Hij deswege door ons verheerlijkt worde gelijk Hij het waardig is. Het andere, dat wij onze zonden zó verfoeien zullen als het behoort en oprecht beschaamd worden, opdat wij ons verootmoedigen voor de Majesteit van onze God. Het derde, dat wij zozeer onze zaligheid op prijs zullen stellen, dat het ons de wereld doe verzaken en alles wat tot dit wankele leven behoort. En dat wij vervoerd zullen worden door de hemelse erfenis, welke ons voor zo duren prijs verworven is. Daarop hebben wij onze blik te slaan en al onze zinnen te richten, wanneer ons er melding van gemaakt wordt, hoe Gods Zoon ons vrijgekocht heeft van de eeuwige dood en ons het hemelleven verworven heeft.’ 

Godskennis en zelfkennis

Calvijns’ onderwijs wordt gekenmerkt door zijn aandacht voor kennis van God en van onszelf. Dat blijkt ook in deze preek. Hij merkt op dat God de oneindige schatten van Zijn goedheid toont door Zijn enige Zoon niet te sparen. Hij gaf Zich vrijwillig over en stelde Zich Borg. Waarna Calvijn zijn luisteraars aanspreekt: ‘Nooit zouden wij levendig getroffen worden, noch in gloed raken, om onze God te loven, als wij niet anderzijds een onderzoek deden naar onze eigen toestand, en als in de diepten van de hel verblijven, omdat wij weten wat het is Gods toorn te hebben getart en Hem tot doodsvijand te hebben. Omdat wij Hem hebben tot een zo geduchte en verschrikkelijke Rechter, dat het veel beter ware dat de hemel en de aarde en alle schepselen samenspanden, dan Zijn majesteit te naderen zolang Zij ons tegen is.’ Dit doet ons de diepte van Jezus lijden en ontferming beseffen. 

Behoud

Jezus kwam niet slechts om een voorbeeld te tonen dat wij na zouden moeten volgen. Een opvatting die levend was in Calvijns’ dagen en tot op heden klinkt. Hoewel er gehoorzaamheid, zelfverloochening en navolging gevraagd wordt, is dat niet het eerste doel van Christus’ lijden. Dan kon God immers ook een engel gestuurd hebben om die na te volgen, meent Calvijn. Jezus Christus toont Zich echter de Verlosser van de wereld. Hij vernederde Zich vrijwillig. ‘Wij moeten altijd weten, dat er voor ons, die in ons zelf niets vinden dat ons hoop op behoud kan geven, slechts overblijft dat wij in Hem zoeken, wat ons ontbreekt. Want nooit zullen wij genade van God verkrijgen noch Hem naderen, tenzij wij als arme bedelaars bij Christus komen. Hetgeen niet kan geschieden, zolang wij niet onze armoede en behoeftigheid hebben leren kennen. Kortom, dat wij in alles tekortschieten.’ 

Leestips: 

• Het gepredikte Woord – preken van Johannes Calvijn, deel II lijdensstoffen. (Wever, Franeker). 
• Prediker van het Koninkrijk der hemelen – de levensreis van dr. Izaäk Boot, Cees Hoogendoorn (De Banier, Apeldoorn)