De Heere spreekt in het leven van mensen door middel van Bijbellezen en de verkondiging van het Woord. De Heilige Geest werkt door het Woord. De inhoud van de preek is daarom volgens Paulus: Christus en Die gekruisigd. Het Woord is het voertuig van de Geest. 

Kracht

Iedere zondag luister je naar de preek. Wat gebeurt daar nu eigenlijk? Ds. K. Exalto schreef in zijn boekje ‘De roeping’ onder andere over de functie van de verkondiging van het Woord. Exalto: ‘Jezus heeft gezegd: “De woorden die Ik tot u spreek zijn geest en leven.” (Joh. 6: 63). Op een andere plaats lezen wij van Hem dat Hij zei: “Voorwaar, voorwaar zeg Ik u, de ure komt en is nu, wanneer de doden zullen horen de stem van de Zoon van God, en die ze gehoord hebben zullen leven (Joh. 5: 25). De kanttekenaren bij de Statenbijbel merken hierbij op: “Dat is, die geestelijk dood zijn door de misdaden en de zonden.” Er wordt dus aan de prediking van het Woord Gods een schéppende kracht toegekend. God roept de dingen die niet zijn alsof zij waren. 

Zo is het ook met het geloof en de wedergeboorte. Gods Woord is het Woord van de levende God (1 Petr. 1: 23). Dat wil zeggen, men mag het niet losmaken, niet abstraheren van Hem die het spreekt. Achter de verkondiging van het Evangelie staat God Zelf. De Heere Jezus zei eens: “Wie u hoort, die hoort Mij; en die u verwerpt, die verwerpt Mij; en wie Mij verwerpt, die verwerpt Degene die Mij gezonden heeft” (Luk. 10: 16).’ 

Geest

Het Woord Gods en de Heilige Geest zijn met elkaar verbonden. Exalto: ‘De heilige mannen Gods, door de Heilige Geest gedreven zijnde, hebben het Woord gesproken (2 Petr.1: 21) en nadien opgeschreven. Wij belijden met de apostel Paulus dat de Schrift van God, dat wil zeggen door Zijn Geest is ingegeven (2 Tim. 3: 16). De Schrift is doorademd van de Geest. Daarom zijn de Schrift en haar verkondiging onmogelijk te scheiden van de Geest.

Volgens Exalto mag men van de preek geen toespraak maken, waarin wordt aangeraden, vermaand, de weg gewezen; en meer niet. Dan doen we volgens hem niet alleen het Woord te kort, maar ook aan de Geest. ‘Misschien lijkt men dan de Geest en Zijn werk te eren maar in werkelijkheid onteert men Hem, want men berooft Hem dan van Zijn eigen Woord. Geest en Woord worden overal in de Schrift nauw verbonden. Hoe nauw, dat mag blijken uit een uitdrukking als deze: de Geest der waarheid (Joh. 17: 7). Met “waarheid” is hier bedoeld het Woord, want verderop staat: “Uw Woord is de waarheid” (Joh. 17: 17). In feite kan men dus ook vertalen: de Geest des Woords! Wie zou nog nauwer de relatie tussen die beide kunnen uitdrukken dan hier gebeurt, en wel door Christus Zelf?’ 

Geloof

Door het Woord werkt de Heere geloof, stelt Exalto: ‘Het geloof is uit het gehoor, en het gehoor door het Woord Gods (Rom. 10: 17). Terecht zeggen de kanttekenaren dat dit ziet op het geprédikte Woord. Het is het Woord dat zondaren bekeert, het is het Woord dat hen wederbaart. Het heet een zaad van de wedergeboorte (1 Petr. 1: 23). Al wat tot het heil nodig is geschiedt door het Woord; het wordt alles aan het Woord toegeschreven. 

Maar tegelijk wordt ook alles aan de Geest toegeschreven. Omdat er tussen Woord en Geest een twee-eenheid is. De Geest verlicht de ogen, Hij opent het hart, Hij brengt tot geloof en bekering, tot wedergeboorte, Hij geeft de geestelijke wasdom. Nergens wordt in dit alles een tegenstelling geponeerd tussen Woord en Geest. Wij hebben niet te maken met twee tegenover elkaar staande of elkaar zelfs beconcurrerende krachten. De werkingen van Woord en Geest liggen in elkaar verweven.’ 

Leestip: De roeping, een reformatorische bezinning, drs. K. Exalto (Ton Bolland, Amsterdam, 1978).