Kinderen bekijken het Heilig Avondmaal met kinderogen. Zij staren naar het brood en de wijn, de dienst aan de tafel, de mensen die aangaan. Zij voelen de sfeer in het kerkgebouw aan en dragen dat als een herinnering mee. Hoewel het voor kinderen soms wat langere diensten zijn, gebeurt er wel wat! Hoe geven we de avondmaal bediening woorden in het gezin? 

Thuis

‘Na het Avondmaal gevierd te hebben komt men thuis. Van belang is om aan onze kinderen door te geven wat er die morgen in de kerk heeft plaatsgevonden. Dat dit op een kinderlijk eenvoudige manier moet gebeuren, zal duidelijk zijn.’ Ds. G.S.A. de Knegt (1938-2016) schreef in de jaren ’90 van de vorige eeuw een serie artikelen over het Heilig Avondmaal in de Waarheidsvriend, een blad van de Gereformeerde Bond. Daarin geeft hij aandacht aan opvoeders met het oog op de kinderen. Hij was van mening dat we thuis woorden moeten geven aan wat er in de kerk gebeurt rondom het avondmaal. Niet alleen wat er praktisch gebeurde, maar ook wat het ons deed. 

De Knegt: ‘Wat zeker is: wij moeten geen stommetje spelen en net doen alsof er die zondagochtend niets bijzonders is gebeurd. Het werk Gods aan onze ziel en de versterking daarvan door middel van de tekenen van brood en wijn mogen onze kinderen horen en zien.

Vaak zijn Avondmaalsdiensten lange kerkdiensten. Met name voor de kinderen is het wel eens moeilijk, om zo lang stil te zitten. Maar als wij dan aan het einde van kerkdienst als wij thuis zijn geen enkel woord vernemen van wat er die morgen is gebeurd, krijgen zij alleen maar een aversie (weerzin) tegen déze lange diensten.’ 

Spreken en zwijgen

Het avondmaal vindt plaats in het midden van de gemeente, maar raakt ook het gezin. Kinderen zien dat ouders wel of niet aangaan en hebben daar hun vragen bij. Nu zijn we niet in staat om overal woorden aan te geven, maar het is goed om met kinderen te delen als de Heere troost gaf door de Woordverkondiging of het sacrament. Dat zijn herinneringen die met hen meegaan. Dat raakt. 

Ds. G.S.A. de Knegt: ‘Het werk Gods mag worden doorgegeven! Ook mogen onze kinderen horen, hoe de Heere in liefde naar ons heeft omgezien en dat wij veel van Hem houden. De Heere kon het nog wel eens willen zegenen wat wij tegen onze kinderen van Zijn dienst zeggen. Daarbij óók gebruik makend van onze daden die door onze kinderen gezien worden.

Met name als onze kinderen ouder worden kan er een tijd zijn dat men beter kan zwijgen dan spreken. Wat vader of moeder zeggen komt niet altijd meer over of valt verkeerd. Dat kan ons als ouders pijn en verdriet doen. Hoe dan, als er niet meer te spreken valt over wat voor ons het voornaamste is? Dan behoren wij in onze daden een leesbare brief van Christus voor onze kinderen te zijn. Wie zal zeggen, hoe de Heere via onze daden onze kinderen weer kan terugbrengen tot Zijn Woord.’ 

Wijsheid 

Als ouders ben je een open boek voor je kinderen. Of je nu wilt of niet. Ze blikken door onze maskers heen. Dat is niet erg. Dat raakt niet alleen avondmaalgangers, maar ook zij die verlangen om aan te gaan. Kinderen proeven die betrokkenheid, ook als er worsteling mee gepaard gaat. Dominee de Knegt legt echter wel de vinger bij situaties dat ons gedrag niet in overeenstemming is met wat wij zeggen. ‘Hoe het ook zij: onze kinderen – met name als zij ouder worden – letten scherp op ons. Zij weten ons heel goed te vertellen wanneer onze daden niet in overeenstemming zijn met wat wij zeggen of niet zeggen.’ 

Opvoeden? Het valt niet mee. Dat onderkent De Knegt: ‘Dat ons als ouders veel wijsheid nodig is, zal derhalve een ieder wel verstaan. Maar wie om wijsheid verlegen is, kan bij de Heere terecht. Er staat duidelijk in de Schrift dat de Heere wijsheid wil schenken aan een ieder die wijsheid ontbreekt. De Heere is een God die mild geeft en niet verwijt.’

Leestip: Serie artikelen ‘Viering en vrucht’, Waarheidsvriend jaren ’90.