We staan op de schouders van reuzen. Dat is wat prof. dr. W. van Vlastuin ons als studenten leerde ten aanzien van ons staan in de traditie van de eeuwen. Wie het denken van personen uit de kerkgeschiedenis kent, leert ook zijn huidige tijd scherper verstaan. Ds. I. Kievit (1887-1954) is zo’n figuur.
Portret
Izaäk Kievit groeide op als boerenzoon. Zijn vader had een kleine boerderij op het grondgebied van Oud-Vossemeer. Kievit volgde de HBS in Bergen op Zoom en studeerde theologie in Utrecht. Diepgaand werd hij beïnvloedt door de geschriften van Calvijn. In een lezing over ds. I. Kievit tijdens de Haamstedeconferentie van 2018 riep ds. M. Goudriaan op om hem daarin na te volgen, door te lezen uit de Institutie van Calvijn. Kievit zei daarover: ‘Het heeft een stempel op mijn ziel gezet.’ Zelf las Kievit de geschriften van Calvijn in het Frans en Latijn. Kievit stond volgens Goudriaan als student bekend als iemand met diepe levensernst en grote gedrevenheid. Kievit werd predikant in Garderen en diende daarna Benschop, Lunteren en Baarn. In deze laatste gemeente stond hij bijna dertig jaar.
Kievit werd invloedrijk in zijn tijd. Volgens ds. Goudriaan had dit twee oorzaken. Allereerst was hij een bekwaam theoloog. Hij was doordrenkt met Calvijn, maar kende ook de geschriften van puriteinen als Thomas Boston en John Owen. Hij onderscheidde stromingen in het denken van zijn tijd, vanwege zijn belezenheid in de wijsbegeerte. Ten tweede kreeg Kievit geestelijk gezag. Met zijn preken en schrijven boeide hij volgens ds. Goudriaan zijn luisteraars: ‘Hier spreekt iemand die weet waar hij het over heeft; die zijn God kent. Als mensen aan ons proeven dat wij onze God kennen, heeft dat invloed. Een man die de Drieënige kent en verkondigt; en die ook niet anders wil dan dat. Die op de vaste grond van het eeuwige Woord van God staat. Die ook voluit wil wortelen in wat ontdekt is in de reformatie en daarna.’ Dominee Kievit kon ook scherp zijn. Hij maakte korte metten met bevindelijke termen die niet gegrond waren in de Bijbel.
Prediking
Dr. P. de Vries vatte in het Hersteld Hervormde Kerkblad (11-6-2015) de kenmerken van de prediking van ds. I. Kievit samen. Waarbij hij allereerst wijst op de sterke gerichtheid op de persoon van Christus. ‘Daarbij ging het hem niet alleen om de objectieve betekenis van de persoon en het werk van Christus, maar ook om de persoonlijke doorleving ervan.’
Dominee Kievit sprak daarbij van ‘voorwerpelijke en onderwerpelijke prediking’. De Vries: ‘Met voorwerpelijk werd dan gedoeld op het werk van Christus buiten ons en met onderwerpelijk op de toepassing van Christus en Zijn heilsverdiensten aan het hart door de Heilige Geest.’ Het geestelijk leven draait daarbij niet om allerlei niet navolgbare ervaringen, maar richt zich op het Woord, op Christus. De Vries: ‘Echte bevinding is bevinding van de inhoud van het Woord, van Christus en de zegeningen door Hem verdiend. Bevinding die niet daardoor wordt gestempeld, is misvormd.’
Als de Heere spreekt door de Schrift, raakt dit het hart. Prediking is dan ook schriftuurlijk-bevindelijk. De Vries: ‘Een Schriftuurlijk-bevindelijke prediking was voor Kievit een prediking waarin de bevinding als ervaring van Gods genade in Christus niet losstond van het Woord, maar opkwam uit het Woord. Kievit wees erop dat bevinding die de toets van het Woord niet kan doorstaan, zeer aanvechtbaar is. Hij maakte ook een nadrukkelijk verschil tussen preken óver de bevinding, en de echte verkondiging waarbij een predikant getuige is van Christus, van de levende waarheid van God.’
De doodstaat en de verlorenheid van de mens moeten aan bod komen in de prediking. Waarbij Christus verkondigd wordt tot behoud. Daarbij is het geloof een gave van God. De Vries vat dit als volgt samen: ‘Wij grijpen alleen Christus aan, als Hij ons heeft aangegrepen. En als wij Hem aangrijpen, betekent dat ook dat wij alles veroordelen buiten Hem.’
Hoe zwak iemand ook staat in het geloof, uiteindelijk zal iedere christen zeggen: ‘Geef mij Jezus of ik sterf.’
Luister hier een lezing van ds. M. Goudriaan over ds. I. Kievit.
